خلاصه‌نویسی درس‌ها، مبحث مهمی است که در ارتباط با مرور و جمع‌بندی درس‌هاست. برخی از دانش‌آموزان متأسفانه به خلاصه‏‌‌نویسی توجهی ندارند و آن را نوعی اتلاف وقت می‏دانند. آن‌ها اشتباهی را تکرار می‏کنند که دیگران مرتکب آن شده‏اند و به آن اعتراف کرده‏اند. در هر صورت اگر تصمیم دارید خلاصه‌نویسی را انجام دهید، به موارد زیر توجه داشته باشید:

1) از چه مطالبی خلاصه‌نویسی کنید؟ مطالبی که باید از آن‌ها خلاصه‌نویسی کنید به سه دسته تقسیم می‏شوند:

 الف) مطالب مهم و بالفعل؛ یعنی موضوعاتی که همیشه از آن‌ها سؤال طرح می‏شود، ب) مطالب احتمالی و بالقوه؛ یعنی مباحثی که تا کنون از آن‌ها سؤال طرح نشده و احتمال طرح آن‌ها در کنکور زیاد است، ج) مطالب فرّار؛ یعنی موضوعاتی که به ویژه در حافظه‌ی کوتاه‌مدت و میان‌مدت  شما نمی‏مانند.

2) خلاصه‌نویسی را چه زمانی باید انجام دهیم؟ خلاصه‌نویسی باید بعد از مطالعه‌ی دقیق مباحث صورت گیرد اما قبل از خلاصه‌نویسی نگاهی کلی بر روی سؤالات کنکور و مسائل مهم داشته باشید؛ یعنی مباحث مهم را اولویت‏بندی کنید. به یاد داشته باشید شما نباید هم چیز را مهم بشمارید.

3) خلاصه‌نویسی از چه درس‌هایی و چگونه باید انجام شود؟ تقريباً براي تمام درس‌ها (نه تمام مباحث) بايد خلاصه‌نويسي کنيد. برای درس‌های ادبیات، عربی و زبان پیشنهاد می‏شود خلاصه‏نویسی را به صورت درس به درس ننويسيد بلکه به صورت مبحث به مبحث بنويسيد. براي يادگيري و تسلط کافي بر واژگان از تکنيک جعبه‌ی لايتنر استفاده کنيد. در يک سمت کاغذهاي کوچک و مربعي‌شکل لغت را نوشته و در سمت ديگر آن معني را بنويسيد و هر روز آن‌ها را در زمان‏هاي مرده مرور کنيد. در مورد قواعد و دستور، فرمول‏هاي کلي زمان‏ها و موارد ديگر را در چند برگه خلاصه کنيد. در مورد سؤالات متن و جای خالی و بخش آرايه‏هاي ادبي در ادبيات تمرين و تست‌زني بيش‌تر مي‏تواند راهکار مناسبی برای تقويت آن‌ها باشد. در خلاصه‌نويسي از درس‌های اختصاصی محاسباتي (رياضي، فيزيک و شيمي) فرمول‏هاي مهم و کاربردي را در چند صفحه يادداشت کنيد و در زير هر فرمول مهم چند تست مهم و کليدي از کنکور سراسري را به طور کامل بنويسيد. براي مباحث حفظي شيمي، آن‌ها را در کتاب علامت بزنيد. در ضمن می‏توانید از فلش‌کارت‏ها هم برای مرور سریع استفاده کنید. مباحث مشترک درسی پایه و پیش‌دانشگاهی را در ارتباط با هم خلاصه‌نویسی کنید.

4) خلاصه‌نویسی‏ها چه زمانی باید مرور شوند؟ خلاصه‏ها را قبل و بعد از تست‌زني در منزل و قبل و بعد از تست‌زني در آزمون‏ها مرور کنيد. فراموش نکنید که بعد از تست‌زني، نکات جديد و مهم را به خلاصه‏ها اضافه کنيد و بعد از هر بار مرور خلاصه‌نویسی‏ها، آن‌ها را به‌روز کنید.

خلاصه‌نویسی نوعی مدیریت و صرفه‌جویی زمان در آینده است نه اتلاف آن. خلاصه‌نویسی به معنای فرار از مطالب نیست بلکه به منزله‌ی یک نوع مرور و جمع‏بندی است. پس آن را با حوصله و دقت انجام دهید.

عادت خط کشیدن زیر نکات به ظاهر مهم را کاهش دهید. از ماژیک یا وسایل مشابه برای علامت‌گذاری و خط‌کشی استفاده نکنید. این روش مطالعه و درس خواندن، ابتدایی و ناپخته است. شما تا تمام فصل را نخوانید در موقعیتی نیستید که بتوانید در مورد این‌که کدام نکات مهم‌تر هستند قضاوت کنید. این امر، یادگیری را به تعویق می‌اندازد. با این روش شما به جای فهمیدن مطلب، صرفاً آن را رنگ‌آمیزی می‌کنید.

اثر ماژیک و نظایر آن دائمی است. آیا هرگز سعی کرده‌اید آن را پاک کنید؟

عده‌ای از دانش‌آموزان را دیده‌ام که هنگام مطالعه با خودکار یا ماژیک زیر نکات مهم خط می‌کشند و وقتی به آن‌ها پیشنهاد می‌شود که به جای خط کشیدن زیر متن کتاب آن‌ها را یادداشت کنند می‌گویند با خط کشیدن وقت کم‌تری صرف می‌شود. در جواب این دانش‌آموزان باید گفت: وقتی شما یادداشت‌‌برداری می‌کنید و مطالب مهم را به صورت نمودار یا خلاصه در جای دیگری می‌نویسید در این حالت شما کلمات کلیدی را یادداشت می‌کنید که در حافظه‌ی شما بهتر می‌ماند و احتمال فراموشی آن بسیار کم است؛ اما زمانی که فقط زیر مطالب خط می‌کشید عملاً هیچ سودی از این کار نخواهید برد و فقط یک کار بیهوده انجام می‌دهید. زمانی که شما کلمات کلیدی را یادداشت می‌کنید مغز فعالانه در جستجوی درک مطلب خواهد بود.

خط‌کشی و علامت‌گذاری به تمام مطلب وزن و اهمیت یکسانی می‌‌بخشد و تمرکز حواس را به هم می‌زند. آیا تا به حال سعی کرده‌اید کتاب کهنه‌ای را که با ماژیک خط‌کشی‌ و رنگ شده بخوانید؟

به جای این کار از مداد استفاده کرده و ایده‌های مهم را علامت‌گذاری کنید. هر وقت مطلبی در نظرتان مهم جلوه کرد یک علامت تیک (√) در حاشیه‌ی صفحه در طرفی که آن نکته قرار دارد بگذارید. با این کار، نکته‌ مشخص می‌شود و اثر علامت دائمی نخواهد بود. در زمان مرور مطالب می‌توانید قسمت‌های علامت‌زده را ارزیابی مجدد کرده و آن‌ها را در جای خود باقی گذاشته، پاک کرده یا تیک دیگری برای تأکید بگذارید (√√). این روش یکی از باارزش‌ترین ابزاری است که می‌توانید به کار ببرید؛ چون نه تنها قابل انعطاف است بلکه کم‌خرج است. خواندن را فصل به فصل ادامه دهید و آن‌چه را مهم است با علامت تیک مشخص کنید و به یادداشت‌های خود اضافه کنید تا مطلب تمام شود.